Του Πάνου Ευαγγελόπουλου
Ο Μίλτον Φρίντμαν, ένας από τους μεγαλύτερους οικονομολόγους του 20ου αιώνα, έφυγε πλήρης ημερών στις 17 Νοεμβρίου 2006 σε ηλικία 94 ετών. Είναι πολύ δύσκολο να σκεφτεί κάποιος τον Μίλτον Φρίντμαν χωρίς αυτόματα να του έρθει αμέσως στο μυαλό το πνευματικό του τέκνο που αναμφίβολα είναι ο Μονεταρισμός. Παρόλα αυτά η συμβολή της σκέψης του Μίλτον Φρίντμαν είναι πολύ σπουδαιότερη και ξεπερνά τα όρια της οικονομικής επιστήμης αφού επεκτείνεται στους χώρους της πολιτικής και της φιλοσοφίας.
Αυτή η πολυσχιδής και πολυδιάστατη δράση του, καθ’ όλη τη διάρκεια του εικοστού αιώνα, τον ανέδειξε σε έναν από τους κορυφαίους υποστηρικτές της φιλοσοφίας της ελευθερίας και της ανεμπόδιστης λειτουργίας των αγορών.
Ο Μίλτον Φρίντμαν που γεννήθηκε στην πόλη της Νέας Υόρκης το 1912, ξεκίνησε με στατιστικές έρευνες την επιστημονική του σταδιοδρομία, κάτι που ήταν πολύ διαφορετικό σε σχέση με τις μετέπειτα θεωρητικές αναλύσεις του, που τον ανέδειξαν σε πρωταγωνιστή της φιλελεύθερης μεταρρύθμισης στον δυτικό κόσμο. Παρόλα αυτά, ακόμη και οι αρχικές του έρευνες ουσιαστικά προετοίμασαν το έδαφος για την μετέπειτα πορεία του στο χώρο της επιστήμης και γενικότερα της διανόησης. Το 1946 δημοσίευσε το "Income of Independent Professional Practice" μαζί με τον Simon Kuznets και το 1953 το "Essays in Positive Economics". Ουσιαστικά με το πρώτο βιβλίο του ασχολήθηκε με την οριακή χρησιμότητα του εισοδήματος, ενώ με το δεύτερο διατύπωσε ένα σύστημα προτάσεων για τη μέθοδο των οικονομικών, προκειμένου η οικονομική επιστήμη να αποκτήσει το χαρακτήρα των άλλων θετικών επιστημών. Η μεθοδολογική συμβολή του Μίλτον Φρίντμαν ήταν κρίσιμη πρώτον διότι, ιδιαίτερα στην δεκαετία του ’50, η οικονομική επιστήμη ήταν έντονα ιδεολογικοποιημένη και οι προτάσεις της εύκολα διαστρεβλώνονταν με γενικόλογες εξωεπιστημονικές απόψεις και, δεύτερον, διότι εισήγαγε στην οικονομική επιστήμη την σύγχρονη τότε επιστημολογική έρευνα. Ο Μίλτον Φρίντμαν συνέχισε τις μείζονες συμβολές του στην οικονομική επιστήμη με τον βιβλίο του "A Theory of the Consumption Function" με το οποίο επανερμήνευσε την Κεϋνσιανή διατύπωση συνάρτησης κατανάλωσης, συσχετίζοντάς την με το διαρκές εισόδημα και αποσυνδέοντάς την από το τρέχον, απογυμνώνοντας έτσι τον Κεϋνσιανισμό από μια κύρια βασική του υπόθεση.
Μετά από αυτές τις συμβολές, η διατύπωση του Μονεταρισμού ήρθε ως φυσική κατάληξη για να ολοκληρώσει την εικόνα του Μίλτον Φρίντμαν ως μεγάλου οικονομολόγου, αρχηγού μιας νέας δυναμικής σχολής που απαξίωσε τον Κεϋνσιανισμό και κυρίως έδωσε νέους ορίζοντες στην οικονομική επιστήμη. Ο Μίλτον Φρίντμαν πήρε στα χέρια του την παλιά και ανυπόληπτη ποσοτική θεωρία του χρήματος και της έδωσε νέα πνοή, εγείροντας ένα νέο δόγμα ότι το χρήμα μετρά (money matters) και δεν αποτελεί απλώς ένα πέπλο της οικονομίας, ένα απλό μέσο συναλλαγών. Απέδειξε ότι ο πληθωρισμός συσχετίζεται θετικά με την αύξηση της προσφοράς χρήματος και ότι ο μόνος σωστός τρόπος της διαχείρισης της προσφοράς χρήματος είναι η συμμετρική της αύξηση με αυτήν του πραγματικού προϊόντος της οικονομίας.
Ανέπτυξε την ιδέα του φυσικού ποσοστού ανεργίας ενώ ερμήνευσε τον στασιμοπληθωρισμό με την μακροχρόνια καμπύλη Φίλιπς, που είναι κάθετη στο σημείο του φυσικού ποσοστού ανεργίας και το οποίο παραμένει ανεπηρέαστο τόσο από τις νομισματικές όσο και από τις δημοσιονομικές πολιτικές. Με αυτόν τον τρόπο απέδειξε την πλήρη ανικανότητα και αναποτελεσματικότητα των κρατικών παρεμβάσεων για την καλή ρύθμιση της οικονομίας και το μάταιο και ανέφικτο της οργάνωσης τέτοιων προσπαθειών. Η κρατική ανάμειξη πρέπει να είναι η ελάχιστη και να περιορίζεται στην λειτουργική υποστήριξη των εξελίξεων που αναδεικνύονται από τον ιδιωτικό τομέα.
Προϋπόθεση του Μονεταρισμού είναι η ομαλή δημοκρατική διακυβέρνηση με ανεξάρτητες νομισματικές αρχές. Είναι λοιπόν αδιανόητο να καταλογίζουμε στον Μονεταρισμό την ακαταλόγιστη και αυταρχική νομισματική πολιτική της Χιλής. Είναι εξάλλου πρόδηλο αυτό, από το αντίστροφο παράδειγμα της επιτυχίας του Μονεταρισμού στις ΗΠΑ, μετά την πτώση της προεδρίας του Κάρτερ και την ανάληψη των διοικητικών καθηκόντων της Ομοσπονδιακής Τράπεζας Αποθεμάτων από τον Άτλαντα του Μονεταρισμού, τον Πολ Βόλκερ. Η επιτυχία της Μονεταριστικής πολιτικής Βόλκερ, άνοιξε τον δρόμο για την παγκόσμια απήχηση και υιοθέτηση του Μονεταρισμού. Ο στασιμοπληθωρισμός νικήθηκε γνωρίζοντας ο κόσμος μια παγκόσμια ανάκαμψη και έναν σαφή περιορισμό της κρατικής παρέμβασης, με ένα μεγάλο παγκόσμιο κύμα ιδιωτικοποιήσεων και κατάργησης των κρατικών ελέγχων.
Ο Μίλτον Φρίντμαν μετά την μεγάλη επιτυχία του Μονεταρισμού, ιδίως από την υιοθέτησή του από τις χώρες σχεδόν όλου του κόσμου, τους παγκόσμιους οργανισμούς αλλά και κυρίως στον πανεπιστημιακό χώρο, στράφηκε στην ανάπτυξη της φιλοσοφίας της ελευθερίας με το βιβλίο του "Capitalism and Freedom". Δεν αρκέστηκε όμως σε αυτό αλλά με συνεχείς διαλέξεις, δημοσιεύσεις άρθρων, ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών εκπομπών και συνεχόμενων περιοδειών ανά τον κόσμο έγινε ο πρωταθλητής του νέου κύματος του φιλελευθερισμού.
* Ο κ. Πάνος Ευαγγελόπουλος είναι Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Οικονομικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
panevans@uop.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου