Καταλανικός εφιάλτης στην Ισπανία

Του Κώστα Ράπτη

Ο ασκός του Αιόλου άνοιξε: οι βουλευτικές εκλογές της Κυριακής στην Καταλωνία έδωσαν τη νίκη στις πολιτικές δυνάμεις που επιδιώκουν την απόσχιση της περιοχής από την Ισπανία, περιπλέκοντας αφάνταστα το τοπίο, τόσο σε ό,τι αφορά τις πανισπανικές βουλευτικές εκλογές του Δεκεμβρίου, όσο και τις ευρωπαϊκές ισορροπίες. 

Η προσέλευση των ψηφοφόρων (που ξεπέρασε το 77% των εγγεραμμένων) υπήρξε η μεγαλύτερη από το 1980, οπότε επανασυστάθηκε το περιφερειακό κοινοβούλιο της Καταλωνίας, καθώς η κρισιμότητα της συγκεκριμένης αναμέτρησης ήταν προφανής.

Με καταγεγραμμένο το 95,63% των ψήφων, σύμφωνα με την ιστοσελίδα του Guardian, το αυτονομιστικό ψηφοδέλτιο "Ενωμένοι για το Ναι” που συγκρότησαν η κεντροδεξιά Δημοκρατική Σύγκλιση του νυν επικεφαλής της περιφερειακής κυβέρνησης, Artur Mas, με την συγκυβερνώσα Ρεπουμπλικανική Αριστερά της Καταλωνίας (ERC) και άλλες δυνάμεις και προσωπικότητες καταλαμβάνει το 39,61% των ψήφων και 62 έδρες επί συνόλου 135. Στις εκλογές του 2012, το τότε κόμμα του Mas, CiU (από το οποίο όμως έχει αποχωρήσει ένα τμήμα που αντιδρούσε στην ανεξαρτητοποίηση) είχε λάβει τo 38,4% και η ERC το 7%.

Στα ποσοστά υπέρ της απόσχισης θα πρέπει να προστεθούν και αυτά της αμεσοδημοκρατικής-ακροαριστερής Υποψηφιότητας της Λαϊκής Ενότητας (CUP), η οποία για πρώτη φορά το 2012 είχε συμμετάσχει σε εκλογές εξασφαλίζοντας το 3% και 3 έδρες και τώρα εκτινάσσεται στο 8,19% και 10 έδρες.

Ωστόσο, το άθροισμα των δύο αυτονομιστικών ψηφοδελτίων υπολείπεται του 50% της λαϊκής ψήφου, γεγονός που απονομιμοποιεί πολιτικά στα μάτια πολλών το σχέδιο του Mas για δρομολόγηση ενός 18μηνου χρονοδιαγράμματος το οποίο θα καταλήξει στην ανακήρυξη της Δημοκρατίας της Καταλωνίας. Άλλωστε, οι δύο δυνάμεις χωρίζονται από σοβαρές διαφορές: Οι "Ενωμένοι για το Ναι” αποκρούουν ως εκφοβιστική τακτική της Μαδρίτης κάθε συζήτηση για αποβολή μιας ανεξάρτητης Καταλωνίας από την Ε.Ε., ενώ η CUP επιδιώκει την διακοπή των δεσμών τόσο με την Ισπανία όσο και με τους "28”, και παράλληλα ζητά ταχύτερο χρονοδιάγραμμα ανεξαρτητοποίησης. Επιπλέον, ο Mas έχει ανάγκη εταίρων για το σχηματισμό νέας περιφερειακής κυβέρνησης, εφόσον δεν εξασφάλισε αυτοδυναμία, ενώ η CUP αποκρούει το πρόσωπό του, επικαλούμενη τα σκάνδαλα διαφθοράς που έχουν πλήξει το κόμμα του. 

Την ίδια στιγμή, δεξιότερα του κέντρου σημειώνεται κοσμογονία. Το Λαϊκό Κόμμα του Ισπανού πρωθυπουργού Mariano Rajoy, προσγειώθηκε από το 12,98% του 2012 στο 8,46% και από τις 19 στις 11 έδρες, πληρώνοντας σε μεγάλο βαθμό και τις αλλεπάλληλες προβληματικές, και ενίοτε ξενοφοβικές, δηλώσεις του τοπικού ηγέτη του, του πρώην μπασκετμπολίστα Xavier Garcia Albiol. Αντίθετα, στο πολιτικό στερέωμα της κεντροδεξιάς μεσουρανεί πλέον το άστρο του κινήματος "Πολίτες” (Ciudadanos), το οποίο ιδρύθηκε το 2009 ως δύναμη αντιτιθέμενη στην απόσχιση της Καταλωνίας και από πέρσι έχει μετατραπεί σε πανισπανική φιλομεταρρυθμιστική ευρωπαϊστική δύναμη με "αντιπολιτικές” πινελιές. Από το 7,6% του 2012 εκτινάσσεται πλέον στο 17,92% και από τις 9 στις 25 έδρες, ενώ την ηγεσία του έχει αναλάβει η 34χρονη δικηγόρος Inés Arrimadas, καθώς ο ιδρυτής του κινήματος Albert Rivera επικεντρώνεται πλέον στην κεντρική πολιτική σκηνή. 

Το νεοσύστατο αριστερό κίνημα των Podemos (του οποίου οι Ciudadanos αποτελούν το οιονεί αντεστραμμένο είδωλο) διεκδίκησε την ψήφο των Καταλανών συγκροτώντας μαζί με την Ενωμένη Αριστερά και άλλες δυνάμεις τη συμμαχία "Καταλωνία: ναι Μπορούμε!”. Απέσπασε το 8,91% και 11 έδρες, ενώ το 2012 η Ενωμένη Αριστερά σε συμμαχία υπό τους Πράσινους είχε εξασφαλίσει το 9,9% της ψήφου και 13 έδρες. Το γεγονός ότι δεν ενστερνίζεται την προοπτική της ανεξαρτησίας (αν και υπεραμύνεται του δημοκρατικού δικαιώματος των Καταλανών να τοποθετηθούν σε δημοψήφισμα) είχε σημαντικό κόστος.

Τέλος, το Σοσιαλιστικό Κόμμα αποσπά ποσοστό 12,75% και 16 έδρες (έναντι 14,4% και 20 έδρες στην προηγούμενη εκλογή), δίνοντας εικόνα μιας σχετικής συγκράτησης σε τόσο δυσμενές περιβάλλον, ενώ η Δημοκρατική Ένωση Καταλωνίας (UDC), που αποσπάσθηκε από την CiU, περιορίζεται στο 2,5% και μένει χωρίς κοινοβουλευτική εκπροσώπηση.

Πρόκειται για ένα τοπίο, το οποίο αποτυπώνει ευρύτερο κοινωνικό αναβρασμό, στο φόντο της οικονομικής κρίσης, αλλά και της απαξίωσης της ισπανικής ελίτ λόγω αλλεπάλληλων σκανδάλων, από αυτά της βασιλικής οικογένειας μέχρι τα "μαύρα ταμεία” του Λαϊκού Κόμματος. Άλλωστε, όλη η ιστορία του καταλανικού εθνικού κινήματος από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα ακολουθεί κατά πόδας τις διακυμάνσεις πρωτίστως της οικονομικής ζωής.

Στην επινίκια ομιλία του ο Mas έκανε λόγο για "διπλή νίκη”: του "ναι” και της δημοκρατίας. "Ζητάμε” πρόσθεσε "από τον κόσμο να αναγνωρίσει τη νίκη της Καταλωνίας. Έχουμε την ισχύ και τη νομιμοποίηση να προχωρήσουμε το σχέδιό μας και θα το πράξουμε”. 

Η πρωτοβουλία της Μαδρίτης να απαγορεύσει το δημοψήφισμα που προκήρυξε πέρσι ο Mas ήταν αυτή που έδωσε στους αυτονομιστές τη δυνατότητα να μιλούν σήμερα για νίκη. Η συμφωνία για ένα έγκυρο δημοψήφισμα ίσως να είναι ο μόνος τρόπος να βρεθεί συμβιβασμός απέναντι σε ένα αδιέξοδο που πλέον αφορά όλη την Ευρώπη.capital.gr