Αποποίηση της κληρονομιάς : Τα κρίσιμα σημεία (ΜΕΡΟΣ Β')

Ορέστης Σεϊμένης - Αλεξάνδρα Γεράγγελου

   

Σε περίπτωση αποποίησης της κληρονομίας τι φόρο (κληρονομιάς) οφείλει ο επόμενος δικαιούχος 

Σε περίπτωση αποποίησης της κληρονομιάς, εκείνος  (ο επόμενος κληρονόμος) που καθίσταται δικαιούχος της κτήσης από την αιτία αυτή οφείλει το φόρο, τον οποίο θα κατέβαλε ο αποποιηθείς κληρονόμος κατά την επαγωγή προς αυτόν, εφόσον ο φόρος αυτός είναι μεγαλύτερος. Ν.2961/2001 άρθρο 30

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ:

O AB κληρονόμησε μια μονοκατοικία από τον πατέρα του, αξίας 600.000€. Αρνείται να αποδεχθεί την κληρονομία αυτή και την αποποιείται. Εάν έκανε αποδοχή της κληρονομιάς θα πλήρωνε φόρο 16.500€

Στην θέση διαδοχής του ακολουθούν τα δύο παιδιά του στα οποία μοιράζεται η περιουσία του πατέρα του ( κληρονομική μερίδα από 300.000€ κάθε παιδί).

Σύμφωνα με το άρθρο 30, ο φόρος κληρονομιάς που θα αναλογεί στα δύο παιδιά είναι : 

-πρώτο παιδί :   Στις 300.000€ αναλογεί φόρος               1.500€

-δεύτερο παιδί : Στις 300.000€ αναλογεί φόρος               1.500€

       Σύνολο φόρου κληρονομνίας των δύο τέκνων          3.000€

ΕΠΕΙΔΗ το συνολικό ποσό των δύο φόρων κληρονομίας που αναλογεί στα δύο παιδιά είναι μικρότερο από το ποσό που θα κατέβαλλε ο μπαμπάς τους (16.500€), θα πρέπει να καταβάλλουν το ποσό αυτό (16.500€) με την δήλωση φόρου κληρονομιάς που θα υποβάλλουν στην εφορία. Το ποσό αυτό θα μερισθεί σε μέρη ανάλογα στους δύο αυτούς κληρονόμους και επομένως ο κάθε ένας τους θα καταβάλλει φόρο 8.250€  (δηλαδή: 16.500€ /2 = 8.250€)  

Προσωρινός κληρονόμος-Οριστικός κληρονόμος

Ο κληρονόμος αποκτά την κληρονομιά αυτοδικαίως, δηλ. χωρίς πράξη αποδοχής εκ μέρους του, κατ' αρχήν από το χρονικό σημείο του θανάτου του κληρονομουμένου (άρθρα 1711, 1846 Α.Κ.),  Πρόκειται για προσωρινό κληρονομικό δικαίωμα (προσδοκία δικαιώματος το οποίο γίνεται οριστικό δικαίωμα μόνο με την απώλεια του δικαιώματος για αποποίηση της κληρονομιάς). Δηλαδή: εάν κάνω αποποίηση χάνω το προσωρινό δικαίωμα. Εάν δεν κάνω αποποίηση, τότε έχω αποδεχθεί (σιωπηρά ή με δήλωσή μου) την κληρονομιά και το προσωρινό μου δικαίωμα μετατρέπεται σε οριστικό. 

Σε περίπτωση υπάρξεως διαθήκης: το δικαίωμα (προσωρινό ή οριστικό) χάνεται όταν δημοσιευθεί η διαθήκη και ανατρέπει την σειρά διαδοχής εις βάρος του εξ αδιαθέτου κληρονόμου.

  

Αποποίηση κληρονομιάς από το Δημόσιο: Το Δημόσιο δεν μπορεί να αποποιηθεί την κληρονομιά

Το δημόσιο δεν μπορεί να αποποιηθεί την κληρονομιά που του έχει επαχθεί εξ αδιαθέτου  ΑΚ. 1848

Σημείωση: εφ' όσον όλοι οι κληρονόμοι του αποβιώσαντος αποποιηθούν όλη η περιουσία του θα καταλήξει στο Ελληνικό Δημόσιο. 

Αποποίηση κληρονομιάς: Δεν είναι νόμιμη η παρακράτηση των συντάξεων των μελών της οικογενείας για χρέη του θανόντος, όταν έχουν κάνει αποποίηση της κληρονομιάς 

   Σε περίπτωση θανάτου δανειολήπτη του Τ.Π.& Δανείων και αποποίησης της κληρονομιάς του από τα μέλη της οικογενείας του, τα οποία καθίστανται δικαιούχοι εξ ιδίου δικαίου συνταξιοδοτικών παροχών, λόγω θανάτου του άμεσα ασφαλισμένου, δεν είναι νόμιμη η παρακράτηση από το Ταμείο τμήματος των συνταξιοδοτικών αυτών παροχών για την εξυπηρέτηση των δανειακών υποχρεώσεων του αποβιώσαντος δανειολήπτη

Ν.Σ.Κ. 219/16-8-2016

Αποποίηση της ψιλής κυριότητος 

H ψιλή κυριότητα ακινήτων υπόκειται σε φόρο  όταν περιέλθει σε άλλον κληρονόμο ή κληροδόχο, κατόπιν αποποίησης της κληρονομιάς ή κληροδοσίας από εκείνον που έχει με ιδιαίτερο τίτλο την επικαρπία.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: 

Ο ΓΔ, 66 ετών, κατέχει την επικαρπία ενός ακινήτου, αξίας 200.000€, και αργότερα κληρονομεί και την ψιλή κυριότητα. ΔΕΝ θέλει όμως την ψιλή κυριότητα. Κάνει αποποίηση κληρονομιάς γι αυτήν (δηλαδή την ψιλή κυριότητα). Κατόπιν τούτου η ψιλή κυριότητα περιέρχεται νομίμως στον επόμενο κληρονόμο έστω τον ΑΖ

Ο ΑΖ θα φορολογηθεί αμέσως για την αξία της ψιλής κυριότητος ΑΝ ΚΑΙ ΔΕΝ ΚΑΤΕΧΕΙ ΤΗΝ ΕΠΙΚΑΡΠΙΑ.

Και ο φόρος θα υπολογισθεί :  200.000 Χ 3/10  = 60,000€   = η αξία της επικαρπίας

Επομένως,    200.000€ μείον 60.000€  = 140.000€   = η αξία της ψιλής κυριότητος    

Η Αποποίηση της κληρονομιάς και η λήψη της κληρονομιαίας περιουσίας από τον επόμενο κληρονόμο, δεν είναι Δωρεά.

Προσδοκία δικαιώματος.

Στην δωρεά προυπόθεση είναι η μείωση της περιουσίας του δωρητή και η αύξηση της περιουσίας του δωρεοδόχου.(Α.Κ. 497)  

Στην περίπτωση της αποποίησης κληρονομιάς ο κληρονόμος έχει προσδοκία δικαιώματος και όχι κεκτημένο δικαίωμα (είναι προσωρινός κληρονόμος και μόνο με την αποδοχή της κληρονομιάς γίνεται οριστικός κληρονόμος) και επομένως στην αποποίηση της κληρονομιάς δεν είναι δωρεά αφού δεν χάνει κάποιο δικαίωμα. Θεωρείται ότι δεν έγινε επαγωγή της κληρονομιάς στον αποποιηθέντα.

Όταν λοιπόν οφελείται κάποιος χωρίς να χάνει κάποιος άλλος την ίδια περιουσία, δεν υπάρχει περίπτωση δωρεάς  

Στην περίπτωση της παραίτησης από κάποιο δικαίωμα που δεν έχει αποκτηθεί ακόμα δεν είναι περιουσιακό στοιχείο εφ όσον το δικαίωμα αυτό εξαρτάται από κάποια αναβλητική ή διαλυτική αίρεση (δηλαδή δεν υπάρχει κεκτημένο δικαίωμα αλλά 

προσδοκία δικαιώματος όπως είπαμε παραπάνω ). Και εδώ η παραίτηση από το δικαίωμα αυτό δεν αποτελεί δωρεά, εάν γίνει στο χρονικό σημείο αυτής της προσδοκίας

Αποποίηση: όταν ο κληρονομούμενος είχε επιχείρηση την οποία

ΔΕΝ συνεχίζουν οι κληρονόμοι - ενημέρωση της Δ.Ο.Υ.

Σε περίπτωση μη συνέχισης της επιχείρησης από τους κληρονόμους, η δήλωση διακοπής υποβάλλεται από έναν τουλάχιστον εκ των κληρονόμων εντός 30 ημερών από τη λήξη της προθεσμίας αποποίησης που προβλέπεται από τον νόμο. (Θυμίζουμε ότι η αποποίηση στην περίπτωση αυτή ,πρέπει να γίνει πρίν την λήξη της προθεσμίας των 120 ημερών    

ΠΟΛ. 1178/11-6-2015 παρ.1η  ΠΟΛ. 1006/31-12-2013  άρθρο 8 παρ.1

Όταν δεν γίνει αποποίηση : όταν ο κληρονομούμενος είχε επιχείρηση πρίν πεθάνει, την οποία συνεχίζουν οι κληρονόμοι-ενημέρωση στη Δ.Ο.Υ.

Σε περίπτωση θανάτου και συνέχισης της επιχείρησης από τους κληρονόμους (λόγω κληρονομικής διαδοχής), η δήλωση διακοπής εργασιών (έντυπο Μ4 «δήλωση διακοπής δραστηριότητος») υποβάλλεται από τον ή τους κληρονόμους εντός 30 ημερών από την ενεργό ανάμειξή τους στην κληρονομούμενη επιχείρηση 

Επίσης,  στην περίπτωση που δεν ασκηθεί από τους κληρονόμους το δικαίωμα της αποποίησης μέσα στους 4 μήνες, η δήλωση διακοπής εργασιών (έντυπο Μ4 «δήλωση διακοπής δραστηριότητος») θα υποβληθεί από τους κληρονόμους όχι πέραν των 30 ημερών από τη λήξη της προθεσμίας αποποίησης που προβλέπεται από τις διατάξεις του άρθρου 1847 του Αστικού Κώδικα (άρθρο 29 παρ. 1 γ΄ Ν. 1642/1986, όπως ισχύει) και συνυποβάλλεται το έντυπο Μ7 προκειμένου να δηλωθεί η σχέση του/των κληρονόμου/ων. 

ΠΟΛ. 1178/11-6-2015 παρ.1η  ΠΟΛ. 1006/31-12-2013  άρθρο 8 παρ.1

Αιτία θανάτου: όταν ο κληρονομούμενος ΔΕΝ είχε επιχείρηση πριν πεθάνει

Ειδικά σε περίπτωση θανάτου, φυσικού προσώπου μη επιτηδευματία, η δήλωση Μ1 « Δήλωση Απόδοσης ΑΦΜ/ Μεταβολής Ατομικών Στοιχείων», υποβάλλεται από έναν τουλάχιστον εκ των κληρονόμων ή των εγγυτέρων συγγενών συνυποβάλλοντας ληξιαρχική πράξη θανάτου και Δήλωση Σχέσεων Φορολογουμένου (έντυπο Μ7), το αργότερο μέχρι τη λήξη προθεσμίας υποβολής της δήλωσης Φορολογίας Εισοδήματος.. Στις περιπτώσεις που το έντυπο Μ1 υποβάλλεται από εξουσιοδοτημένο άτομο, κατατίθεται και ευκρινές φωτοαντίγραφο του στοιχείου ταυτότητας του υπόχρεου. 

   ΠΟΛ. 1178/11-6-2015 Παρ. 1α ΠΟΛ. 1006/31-12-2013  άρθρο 3 παρ.2

Τι είναι η Κληροδοσία

Κληροδοσία είναι η (με διάταξη της διαθήκης) παροχή περιουσιακής ωφέλειας σε κάποιον (λέγεται κληροδόχος), χωρίς αυτός να είναι κληρονόμος.   Αρθρο 1967 Α.Κ.  

Είναι αιτία θανάτου κτήση.

Η κληροδοσία αποτελεί και είναι βάρος της κληρονομίας και εκπίπτει από αυτήν.

(…για τα βάρη και τα χρέη της κληρονομιάς, διαβάστε αύριο στο τρίτο και τελευταίο μέρος της δημοσίευσης για την αποποίηση…)

Ο κληροδόχος αποκτά ενοχική αξίωση κατά τον θάνατον του κληρονομουμένου: 

 κατά του βεβαρημένου κληρονόμου ή

 κατά του βεβαρημένου καταπιστευματοδόχου  ή

 κατά του βεβαρημένου κληροδόχου 

(όπως θα έχει ορίσει ο διαθέτης στην διαθήκη του)

Ο κληροδόχος πρέπει να υποβάλλει φορολογική δήλωση κληρονομίας (μέσα στις καθορισμένες ημερομηνίες) και στην συνέχεια προσκομίζει το πιστοποιητικό κληρονομίας στον κληρονόμο για να του αποδοθεί το κληροδότημα. Εάν δεν προσκομίσει στον κληρονόμο το πιστοποιητικό κληρονομίας του προισταμένου της Δ.Ο.Υ. ότι δηλώθηκε το κληροδότημα και πληρώθηκε ο φόρος, τότε ο κληρονόμος έχει το δικαίωμα να αρνηθεί να παραδόσει το κληροδότημα στον κληροδόχο. 

                       ΑΘΗΝΑ 29/11/2017