ΟΙ ΑΠΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Που αποκτάται με κληρονομιά ή με κληροδοσία

(Απόκτηση αιτία θανάτου. Τί ισχύει σήμερα)

(Απόσπασμα από το υπό έκδοση βιβλίο «ΟΙ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΕΙΣ ΑΚΙΝΗΤΩΝ ΑΠΟ ΧΑΡΙΣΤΙΚΗ ΑΙΤΙΑ»)

Οι απαλλαγές στην απόκτηση κατοικίας ή οικοπέδου αιτία θανάτου

Κατά πλήρη κυριότητα εξ ολοκλήρου

ή

Κατά πλήρη κυριότητα σε ποσοστό εξ αδιαιρέτου 

Κατοικία ή οικόπεδο, που αποκτάται αιτία θανάτου από σύζυγο ή τέκνο του κληρονομουμένου κατά πλήρη κυριότητα, εξ ολοκλήρου ή κατά ποσοστό εξ αδιαιρέτου, απαλλάσσεται από το φόρο, εφόσον ο κληρονόμος ή κληροδόχος ή ο σύζυγος αυτού ή οποιοδήποτε από τα ανήλικα τέκνα αυτού δεν έχουν δικαίωμα πλήρους κυριότητας ή επικαρπίας ή οίκησης σε κατοικία ή ιδανικό μερίδιο κατοικίας που πληροί τις στεγαστικές ανάγκες της οικογένειάς του ή δικαίωμα πλήρους κυριότητας σε οικόπεδο οικοδομήσιμο ή σε ιδανικό μερίδιο οικοπέδου, στα οποία αντιστοιχεί εμβαδόν κτίσματος που πληροί τις στεγαστικές τους ανάγκες και βρίσκονται σε δημοτικό ή κοινοτικό διαμέρισμα με πληθυσμό άνω των τριών χιλιάδων (3.000) κατοίκων.

ΠΡΩΤΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ – Πώς καλύπτονται οι στεγαστικές ανάγκες

Οι στεγαστικές ανάγκες θεωρείται ότι καλύπτονται, αν το συνολικό εμβαδόν των ανωτέρω ακινήτων και των λοιπών αντίστοιχων κληρονομιαίων ακινήτων είναι εβδομήντα (70) τ.μ., προσαυξανόμενα κατά είκοσι (20) τ.μ. για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα και κατά είκοσι πέντε (25) τ.μ. για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα τέκνα, των οποίων την επιμέλεια έχει ο δικαιούχος.

     ΠΡΩΤΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ - Δικαιούχοι της απαλλαγής της πρώτης κατοικίας είναι οι Έλληνες και οι πολίτες κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

ΠΡΩΤΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ - Οι δικαιούχοι της απαλλαγής της πρώτης κατοικίας αιτία θανάτου πρέπει να είναι μόνιμοι κάτοικοι Ελλάδας.

ΠΡΩΤΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ - Για ποια ποσά παρέχεται η απαλλαγή της πρώτης κατοικίας αιτία θανάτου

Η απαλλαγή παρέχεται για ποσό αξίας:

α) Κατοικίας μέχρι διακοσίων χιλιάδων (200.000) ευρώ για κάθε ανήλικο ή άγαμο κληρονόμο ή κληροδόχο και μέχρι διακοσίων πενήντα χιλιάδων (250.000) ευρώ για κάθε έγγαμο και διαζευγμένο ή χήρο ή άγαμο γονέα, που έχουν την επιμέλεια των τέκνων τους. Το ποσό αυτό προσαυξάνεται κατά είκοσι πέντε χιλιάδες (25.000) ευρώ για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα αυτών και κατά τριάντα χιλιάδες (30.000) ευρώ για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα τέκνα τους, εφόσον στον δικαιούχο κληρονόμο ή κληροδόχο περιέρχεται μία μόνο κατοικία εξ ολοκλήρου και κατά πλήρη κυριότητα και όχι ποσοστό εξ αδιαιρέτου. Στο ποσό της απαλλαγής περιλαμβάνεται και η αξία μιας θέσης στάθμευσης αυτοκινήτου και ενός αποθηκευτικού χώρου, για επιφάνεια εκάστου έως είκοσι (20) τ.μ., εφόσον βρίσκονται στο ίδιο ακίνητο και αποκτώνται ταυτόχρονα.

     ΠΡΩΤΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ - Ποιοι είναι οι χώροι της πρώτης κατοικίας οι οποίοι συμπεριλαμβάνονται στην επιφάνειά της που απαλλάσσεται από τον φόρο μεταβιβάσεως ;

     Στο συνολικό εμβαδόν της πρώτης κατοικίας υπολογίζεται και η επιφάνεια των βοηθητικών χώρων που βρίσκονται σε λειτουργική ενότητα με την (πρώτη) κατοικία. Τέτοιοι χώροι είναι:

Þ    Η αποθήκη

Þ    Ο χώρος στάθμευσης

Þ    Το λεβητοστάσιο

Þ    Η αποθήκη καυσίμων

Þ    Το κλιμακοστάσιο κλπ (μονοκατοικία)

       Απαραίτητη προϋπόθεση είναι οι χώροι αυτοί να μην είναι κοινόχρηστοι. Εάν είναι κοινόχρηστοι δεν λαμβάνονται υπ όψη.

       Επίσης δεν λαμβάνονται υπ όψη:

Þ    Το εμβαδόν των εξωστών

Þ    Το εμβαδόν των μπαλκονιών

Þ    Το ποσοστό που ανήκει στην ιδιοκτησία αυτή σε κοινόχρηστους χώρους

             

ΠΡΩΤΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ - Για ποια ποσά παρέχεται η απαλλαγή οικοπέδου αιτία θανάτου

β) Οικοπέδου μέχρι πενήντα χιλιάδων (50.000) ευρώ για κάθε ανήλικο ή άγαμο κληρονόμο ή κληροδόχο και μέχρι εκατό χιλιάδων (100.000) ευρώ για κάθε έγγαμο και διαζευγμένο ή χήρο ή άγαμο γονέα, που έχουν την επιμέλεια των τέκνων τους. Το ποσό αυτό προσαυξάνεται κατά δέκα χιλιάδες (10.000) ευρώ για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα αυτών και κατά δεκαπέντε χιλιάδες (15.000) ευρώ για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα τέκνα τους, εφόσον στον δικαιούχο κληρονόμο ή κληροδόχο περιέρχεται ένα μόνο οικόπεδο εξ ολοκλήρου και κατά πλήρη κυριότητα και όχι ποσοστό εξ αδιαιρέτου.

ΠΡΩΤΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ - Όταν ο κληρονόμος κατέχει ποσοστό σε κατοικία ή οικόπεδο και αποκτά και το άλλο ποσοστό αιτία θανάτου. 
Η απαλλαγή χορηγείται με τις ίδιες προϋποθέσεις και στην περίπτωση που ο κληρονόμος ή ο κληροδόχος είναι κύριος ποσοστού εξ αδιαιρέτου κατοικίας ή οικοπέδου και κληρονομεί και το υπόλοιπο ποσοστό, ώστε να γίνεται κύριος ολόκληρου του ακινήτου,

ΠΡΩΤΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ - Όταν συνενώνεται η ψιλή κυριότητα με την επικαρπία αιτία θανάτου

Η απαλλαγή χορηγείται και στην περίπτωση συνένωσης ψιλής κυριότητας και επικαρπίας.

ΠΡΩΤΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ – Την απαλλαγή, αιτία θανάτου, δικαιούται ο σύζυγος που βρίσκεται σε διάσταση

Την απαλλαγή του άγαμου δικαιούται και ο σύζυγος που βρίσκεται σε διάσταση και έχει καταθέσει αίτηση ή αγωγή διαζυγίου τουλάχιστον έξι (6) μήνες πριν από το χρόνο της αιτία θανάτου κτήσης.

ΠΡΩΤΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ – Την απαλλαγή, αιτία θανάτου, δικαιούται ο σύζυγος που βρίσκεται σε διάσταση αλλά έχει την επιμέλεια των ανηλίκων τέκνων

Αν, ο σύζυγος που βρίσκεται σε διάσταση, έχει την επιμέλεια των ανήλικων τέκνων της οικογένειας, δικαιούται την απαλλαγή του εγγάμου.

ΠΡΩΤΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ - Η απαλλαγή, αιτία θανάτου που δικαιούται ο σύζυγος που βρίσκεται σε διάσταση , αίρεται αν δεν λυθεί με διαζύγιο ο γάμος μέσα σε 5 έτη από την αιτία θανάτου κτήση

Αν δεν λυθεί ο γάμος με διαζύγιο μέσα σε πέντε (5) έτη από την αιτία θανάτου κτήση, αίρεται η χορηγηθείσα απαλλαγή και καταβάλλεται ο οικείος φόρος σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 5 του άρθρου αυτού.

ΠΡΩΤΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ - Πώς ισχύει η απαλλαγή, αιτία θανάτου στην περίπτωση που έχει συναφθεί Σύμφωνο Συμβίωσης 2 έτη πρίν την αιτία θανάτου κτήση

Κατά τη χορήγηση της απαλλαγής, τα πρόσωπα τα οποία έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης κατά τις διατάξεις του ν. 3719/2008 (ΦΕΚ 241 Α΄), αντιμετωπίζονται ως σύζυγοι, εφόσον το σύμφωνο συμβίωσης είχε καταρτισθεί τουλάχιστον δύο έτη πριν από την αιτία θανάτου κτήση.

ΠΡΩΤΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ - Οικόπεδο αποκτώμενο αιτία θανάτου πρέπει να είναι οικοδομήσιμο (για την απαλλαγή)

Το αιτία θανάτου αποκτώμενο οικόπεδο ή το οικόπεδο, στο οποίο έχει ανεγερθεί η αιτία θανάτου αποκτώμενη κατοικία, πρέπει απαραίτητα να είναι οικοδομήσιμο και να βεβαιώνεται τούτο από τις αρμόδιες δημόσιες υπηρεσίες ή από αντίστοιχη δήλωση μηχανικού, κατά τις διατάξεις του ν. 651/1977 και του ν. 1337/1983, πάνω στο τοπογραφικό διάγραμμα του μεταβιβαζόμενου ακινήτου. Για την έννοια του οικοπέδου έχουν εφαρμογή οι σχετικές πολεοδομικές διατάξεις.

ΠΡΩΤΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ - Η απαλλαγή από τον φόρο της κτήσης αιτία θανάτου παρέχεται μόνο μία φορά

Η απαλλαγή από το φόρο της κτήσης αιτία θανάτου παρέχεται για μία φορά. Δεν απαλλάσσεται ο κληρονόμος ή ο κληροδόχος που έτυχε απαλλαγής από το φόρο μεταβίβασης ή γονικής παροχής ή κληρονομιάς.

ΠΡΩΤΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ - Πότε η απαλλαγή παρέχεται για δεύτερη φορά –προυποθέσεις. Υποβολή δήλωσης για καταβολή του φόρου του παλαιού ακινήτου. Χορήγηση νέας απαλλαγής.

Παρέχεται απαλλαγή από το φόρο για την απόκτηση νέου ακινήτου, με τις λοιπές προϋποθέσεις του άρθρου αυτού, εφόσον ο κληρονόμος ή ο κληροδόχος, πριν ή κατά την υποβολή του αιτήματος για νέα απαλλαγή, υποβάλει δήλωση και καταβάλει εφάπαξ το ποσό του φόρου που επιμεριστικά αναλογεί στην αξία του πρώτου ακινήτου κατά το χρόνο της χορήγησης της νέας απαλλαγής, με τους φορολογικούς συντελεστές του χρόνου χορήγησης της πρώτης απαλλαγής, εκτός αν ο φόρος που αναλογεί στην αξία του ακινήτου ή στο καταβληθέν τίμημα κατά το χρόνο χορήγησης της πρώτης απαλλαγής είναι μεγαλύτερος, οπότε καταβάλλεται ο μεγαλύτερος αυτός φόρος.

ΠΡΩΤΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ - Η απαλλαγή αιτία θανάτου έχουν πάρει απαλλαγ΄γ σε άλλο ακίνητο…  

Με τις ίδιες προϋποθέσεις παρέχεται απαλλαγή και στην περίπτωση που ο σύζυγος ή οποιοδήποτε από τα ανήλικα τέκνα του κληρονόμου ή κληροδόχου έχουν ήδη τύχει της απαλλαγής σε άλλο ακίνητο.

ΠΡΩΤΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ - Απαλλαγή αιτία θανάτου –προυπόθεση η κυριότητα να παραμείνει επί πενταετία στον κληρονόμο ή κληροδόχο

Η απαλλαγή παρέχεται με τον όρο ότι η κατοικία ή το οικόπεδο θα παραμείνει στην κυριότητα του κληρονόμου ή κληροδόχου για μία τουλάχιστον πενταετία. Αν πριν από την πάροδο της πενταετίας μεταβιβασθεί η κατοικία ή το οικόπεδο ή συσταθεί σε αυτό οποιοδήποτε εμπράγματο δικαίωμα, εκτός από υποθήκη, ο κληρονόμος ή κληροδόχος έχει υποχρέωση, πριν από τη μεταβίβαση ή τη σύσταση του εμπράγματου δικαιώματος, να υποβάλει δήλωση και να καταβάλει εφάπαξ ολόκληρο το ποσό του φόρου που αναλογεί επιμεριστικά στην αξία του ακινήτου του χρόνου μεταβίβασης ή στο δηλούμενο τίμημα της μεταβίβασης, εφόσον αυτό είναι μεγαλύτερο της αξίας του ακινήτου, εκτός εάν ο φόρος που αναλογεί στην αξία του ακινήτου κατά το χρόνο της κτήσης αιτία θανάτου είναι μεγαλύτερος, οπότε καταβάλλεται ο μεγαλύτερος αυτός φόρος.

Πριν από την πάροδο πενταετίας απαγορεύεται να συνταχθεί συμβολαιογραφικό έγγραφο, με το οποίο να μεταβιβάζεται η κυριότητα ή να συνιστώνται εμπράγματα δικαιώματα, εκτός από υποθήκη, σε κατοικία ή οικόπεδο, που απαλλάχθηκε από το φόρο κληρονομιάς κατά την παράγραφο 1 της ενότητας αυτής, αν δεν προσαρτηθεί από το συμβολαιογράφο, στο συμβόλαιο που θα συντάξει, βεβαίωση του προϊσταμένου της αρμόδιας δημόσιας οικονομικής υπηρεσίας ότι υποβλήθηκε δήλωση και καταβλήθηκε ολόκληρο το ποσό του φόρου που επιμεριστικά αναλογεί στην αξία του μεταβιβαζόμενου ακινήτου.

ΠΡΩΤΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ - Απαλλαγή αιτία θανάτου –αναφορά στο συμβόλαιο για την παραμονή της κυριότητος επί πενταετία στον κληρονόμο ή κληροδόχο

Προκειμένου για κτήση αιτία θανάτου κατοικίας ή οικοπέδου, που απαλλάσσεται από το φόρο κληρονομιάς κατά τις διατάξεις της ενότητας αυτής, στην εμπρόθεσμη δήλωση κληρονομιάς που υποβάλλεται από τον υπόχρεο πρέπει να διατυπώνεται ρητά αίτημα για απαλλαγή από το φόρο για απόκτηση πρώτης κατοικίας και να γίνεται ρητή μνεία ότι η κατοικία ή το οικόπεδο δεν θα μεταβιβασθεί ή επιβαρυνθεί με εμπράγματο δικαίωμα, εκτός από υποθήκη, για μία πενταετία από την απόκτησή του. Η ρητή αυτή μνεία πρέπει να περιλαμβάνεται και στις πράξεις αποδοχής της κληρονομιάς ή κληροδοσίας.

ΠΡΩΤΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ - Απαλλαγή αιτία θανάτου – δεν ισχύει η πενταετία της κυριότητος προκειμένου για εργολαβικό πρόσύμφωνο 

Δεν υφίσταται η ανωτέρω υποχρέωση κατά τη μεταβίβαση, από τον κληρονόμο ή κληροδόχο σε εργολάβο, των συμφωνηθέντων σε εκτέλεση των όρων εργολαβικού προσυμφώνου χιλιοστών οικοπέδου.

ΠΡΩΤΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ – Οι ποινές που επιβάλλονται στην περίπτωση ψευδούς απαλλαγής αιτία θανάτου

Αν παρασχέθηκε απαλλαγή χωρίς να συντρέχουν οι νόμικες προϋποθέσεις, σε βάρος του κληρονόμου ή κληροδόχου επιβάλλεται εκτός από το φόρο που αναλογεί στην αξία του ακινήτου του χρόνου διαπίστωσης της παράβασης και ο πρόσθετος φόρος του άρθρου 75. 

(ΣΗΜΕΙΩΣΗ : To άρθρο 75 του ν.2961/2001 παραπέμπει στος σχετικές διατάξεις του ν. 2523/1997)

ΠΡΩΤΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ – Όταν η αξία που απαλλάχθηκε αιτία θανάτου από τον φόρο αποτελεί τμήμα της συνολικής αξίας της κατοικίας ή του οικοπέδου

Αν η αξία που απαλλάχθηκε από το φόρο αποτελεί τμήμα της συνολικής αξίας της κατοικίας ή του οικοπέδου, ο κύριος και πρόσθετος φόρος επιβάλλονται στο τμήμα της αξίας που προσδιορίζεται με βάση τη σχέση της αξίας που απαλλάχθηκε προς τη συνολική αξία του χρόνου απαλλαγής.