Σκοπός αυτού του νομισματικού εργαλείου είναι η αύξηση της κατανάλωσης του ιδιωτικού τομέα και η ελεγχόμενη αύξηση του πληθωρισμού, όταν έχει σταματήσει να είναι αποτελεσματικό το μέτρο της μείωσης των επιτοκίων (όταν αυτά έχουν φτάσει κοντά στο μηδέν ή έχουν γίνει αρνητικά).Συνήθως , οι κεντρικές τράπεζες προσπαθούν να αυξήσουν έμμεσα τα επίπεδα δανεισμού και οικονομικής δραστηριότητας, μειώνοντας τα επιτόκια δανεισμού. Τα χαμηλότερα επιτόκια ευνοούν την κατανάλωση και αποθαρρύνουν την αποταμίευση.
Όταν όμως τα επιτόκια δεν μπορούν να μειωθούν περαιτέρω, η μόνη επιλογή των κεντρικών τραπεζών είναι να ρίξουν απευθείας χρήμα στην οικονομία. Αυτό ακριβώς είναι η ποσοτική χαλάρωση (quantitative easing, QE). Ο όρος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά σε μια ανεπιτυχή αντίστοιχη προσπάθεια της κεντρικής τράπεζας της Ιαπωνίας το 2000. Στη πράξη οι κεντρικές τράπεζες αγοράζουν περιουσιακά στοιχεία (συνήθως κρατικά ομόλογα) χρησιμοποιώντας χρήματα τα οποία απλά δημιούργησαν από το τίποτα (προσθέτοντας απλά μια εγγραφή στον υπολογιστή τους)! Τα ιδρύματα και οι οργανισμοί που πωλούν αυτές τις αξίες τις οποίες αγοράζει η κεντρική τράπεζα (εμπορικές τράπεζες, ασφαλιστικά ταμεία κτλ.) αποκτούν έτσι «νέο» χρήμα στους λογαριασμούς τους, το οποίο ενισχύει τη προσφορά χρήματος.
ισοδυναμεί με τύπωμα χρήματος;
Στην εποχή μας οι κεντρικές τράπεζες δεν χρειάζεται να εκτυπώσουν χαρτονομίσματα αφού πλέον όλα αυτά γίνονται πλέον ηλεκτρονικά. Υπάρχουν ωστόσο οικονομολόγοι που υποστηρίζουν πως η ποσοτική χαλάρωση είναι ουσιαστικά το ίδιο με το τύπωμα χρήματος καθώς αποτελεί μια εσκεμμένη επέκταση του ισολογισμού της κεντρικής τράπεζας και του νομισματικού συστήματος.
Η κεντρική τράπεζα πραγματοποιεί «αντίστροφες» δημοπρασίες κρατικών ομολόγων, κατά τις οποίες οι κάτοχοι/πωλητές τους «διαγωνίζονται» προκειμένου να οδηγήσουν τις τιμές χαμηλότερα. Θεωρητικά η ενέργεια αυτή της κεντρικής τράπεζας έχει δύο επιδράσεις. Η πρώτη έχει να επιδρά απευθείας στους λογαριασμούς των εμπορικών τραπεζών (πωλητών ομολόγων), οι οποίες έχουν πλέον πρόσθετα χρήματα διαθέσιμα στους λογαριασμούς τους τα οποία μπορεί να αποφασίσουν να δανείσουν σε επιχειρήσεις και ιδιώτες ώστε να ενισχυθεί η οικονομική δραστηριότητα. Η δεύτερη επίδραση αφορά το κόστος δανεισμού. Όταν η κεντρική τράπεζα αγοράζει ομόλογα μειώνει τη προσφορά ομολόγων στην αγορά. Αυτό μπορεί θεωρητικά να αυξήσει τη ζήτηση για νέα ομόλογα και ταυτοχρόνως διευκολύνει τις επιχειρήσεις να δανειστούν με χαμηλότερα επιτόκια. “Εχοντας μειώσει τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια όσο χαμηλότερα μπορεί, η κεντρική τράπεζα προσπαθεί να μειώσει και τα μακροπρόθεσμα επιτόκια χαμηλότερα, τα επιτόκια δηλαδή με τα οποία δανείζονται οι επιχειρήσεις για τις επενδύσεις τους και οι ιδιώτες για τα στεγαστικά τους δάνεια.
Αν η θεωρία της ποσοτικής χαλάρωσης επιτευχθεί στη πράξη, αναβιώνει η πιστωτική επέκταση και γίνεται ευκολότερο στις επιχειρήσεις να βρουν κεφάλαια μέσω δανεισμού, με αποτέλεσμα να τονωθεί η οικονομία.
κίνδυνοι και επιλογές
Η ποσοτική ανάλυση μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα υψηλότερο από τον αναμενόμενο πληθωρισμό, ακόμη και υπερ-πληθωρισμό. Επίσης αν οι εμπορικές τράπεζες δεν δανειοδοτήσουν τις επιχειρήσεις ώστε το «νέο» χρήμα να αρχίσει να αποδίδει καρπούς, η πολιτική της ποσοτικής χαλάρωσης αποτυγχάνει. Υπάρχουν πολλοί που προβληματίζονται από το γεγονός ότι εκείνοι που είναι υπαίτιοι της οικονομικής κρίσης (οι εμπορικές τράπεζες δηλαδή) κρατούν και πάλι στα χέρια τους το οικονομικό μας μέλλον. Σύμφωνα με πολλούς αναλυτές ένας τρόπος προστασίας από τον κίνδυνο του πληθωρισμού είναι η επένδυση σε «σκληρές» αξίες όπως μέταλλα (βλ.χρυσός), ενέργεια (βλ.πετρέλαιο) και άλλα εμπορεύματα (βλ.δημητριακά). Αν και συνήθως αυτές οι αξίες κινούνται σε αντίθετη κατεύθυνση από τις χρηματιστηριακές αγορές, η ταυτόχρονη άνοδος εμπορευμάτων και χρηματιστηριακών δεικτών κατά τους τελευταίους μήνες πιθανότατα καταδεικνύει το μέγεθος τη ισχύος της ανοδικής τάσης των εμπορευμάτων.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
Ας πάρουμε το παράδειγμα του Ηνωμένου Βασιλείου. Τα βρετανικά επιτόκια βρίσκονται εδώ και καιρό στο 0,5% στο χαμηλότερο δηλαδή επίπεδο στα 315 χρόνια ύπαρξης της Τράπεζας της Αγγλίας. Η κεντρική τράπεζα έκανε μια σειρά δραματικών μειώσεων του βασικού επιτοκίου με στόχο να περιορίσει της επιδράσεις της οικονομικής κρίσης του 2008 (γνωστής και ως «Credit Crunch«). Με τη μείωση του βασικού επιτοκίου ήλπιζε πως θα διευκολύνει τις εμπορικές τράπεζες να συνεχίσουν να χορηγούν δάνεια στους πελάτες τους. Αυτό ωστόσο δεν έγινε, τουλάχιστον όχι στο βαθμό που η Τράπεζα της Αγγλίας θεωρούσε πως ήταν απαραίτητο ώστε να αναζωογονηθεί η κατανάλωση και η οικονομική ανάπτυξη. Έτσι λοιπόν κατέφυγε στην επέκταση της ποσότητας χρημάτων που υπάρχουν στο σύστημα κατά 200 δισεκατομμύρια βρετανικές λίρες μέσω μιας διαδικασίας που ονομάζεται «Ποσοτική Χαλάρωση». Την ίδια ακριβώς πολιτική, αλλά σε μεγαλύτερο βαθμό λόγω μεγαλύτερου μεγέθους οικονομίας, ακολουθεί και η Federal Reserve Bank στις ΗΠΑ (δες σχετικό άρθρο). Η Ποσοτική Χαλάρωση μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο αν η Κεντρική Τράπεζα ελέγχει το νόμισμα που χρησιμοποιείται στη χώρα. Οι Κεντρικές Τράπεζες των χωρών στην Ευρωζώνη, για παράδειγμα, δεν μπορούν μονομερώς να αυξήσουν την προσφορά χρήματος τους και επομένως δεν μπορούν να εφαρμόσουν την Ποσοτική Χαλάρωση. Αντ'αυτού θα πρέπει να επικαλεστούν την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) για να ασκήσει Νομισματική Πολιτική.Έτσι και η Ελλάδα περιμένει από την ΕΚΤ και τον Μάριο Ντράγκι να εντάξει τη χώρα μας στο πρόγραμμα της ποσοτικής χαλάρωσης (QE).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου