80 εκατ. ευρώ τον μήνα κοστίζει στις τράπεζες η αξιολόγηση

του Αλέξανδρου Κασιμάτη

Περίπου 80 εκατ. κατά μέσο όρο κοστίζει κάθε μήνα στις τράπεζες η καθυστέρηση ολοκλήρωσης της αξιολόγησης, εξαιτίας του αυξημένου κόστους χρήματος με το οποίο επιβαρύνονται. 

Πρόκειται για το κόστος της ακριβής χρηματοδότησης από τον ΕLA (επιτόκιο 1,55%), των κεφαλαίων από τον πυλώνα ΙΙ του σχεδίου Αλογοσκούφη (επιτόκιο 3%) κ.ά. Συνολικά, οι τράπεζες καλούνται να καταβάλλουν σε ετήσια βάση τόκους περίπου 1 δισ. ευρώ για τη χρηματοδότησή τους, κεφάλαια που αφαιρούνται από τη ρευστότητα της οικονομίας καθιστώντας ακόμη περισσότερο ασφυκτικές τις συνθήκες στην αγορά. Με την ολοκλήρωση της αξιολόγησης ανοίγει ο δρόμος να ενταχθούν τα ελληνικά ομόλογα στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ και, κυρίως, να μειωθεί το κούρεμα στα ενέχυρα των ελληνικών τραπεζών ώστε να μειωθούν αντίστοιχα οι τόκοι που πληρώνουν σήμερα οι τράπεζες.

Η χρηματοδότηση που σήμερα παίρνουν μέσω του ΕLA θα μεταφερθεί απευθείας στην ΕΚΤ, η οποία τους χορηγεί ρευστότητα με πολύ χαμηλά επιτόκια, ενώ και τα ομόλογα του πυλώνα ΙΙ που σήμερα γίνονται δεκτά με σημαντικό κούρεμα θα χρησιμοποιηθούν και πάλι ως εγγυήσεις αλλά σε καλύτερη βάση. Μια τέτοια εξέλιξη θα μειώσει τις δαπάνες για τους τόκους, θα ενισχύσει τα έσοδα και συνεπώς τη ρευστότητα των τραπεζών, δημιουργώντας ευρύτερα καλύτερες συνθήκες για τη χρηματοδότηση της οικονομίας. Ταυτόχρονα, η μείωση του υψηλού κόστους χρηματοδότησης θα βοηθήσει τις τράπεζες να επανέλθουν φέτος σε κερδοφορία, προϋπόθεση ζωτικής σημασίας, καθώς αν δεν επιτύχουν φέτος κέρδη και συνεχιστεί η αύξηση των κόκκινων δανείων, το 2017 θα ξεκινήσει με συζήτηση για νέα ανακεφαλαιοποίηση. Και επειδή πρόγραμμα δεν υπάρχει και τα κεφαλαιακά μαξιλάρια (π.χ. κούρεμα τραπεζικών ομολόγων) εξαντλήθηκαν στην προηγούμενη ανακεφαλαιοποίηση, προβάλλει ο κίνδυνος κουρέματος των καταθέσεων όπως προβλέπει η ευρωπαϊκή νομοθεσία.

Η αποκλιμάκωση του ΕLA μέχρι στιγμής προχωρεί με αργούς ρυθμούς και, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, είναι στα 69,9 δισ. ευρώ. Ταυτόχρονα οι τράπεζες έχουν δανειστεί περίπου άλλα 36-37 δισ. ευρώ απευθείας από την ΕΚΤ. Δηλαδή στέκονται όρθιες χάρη σε ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις 107-108 δισ. ευρώ. Αν λοιπόν μπορέσουν να μεταφέρουν το ακριβό χρήμα του ELA στην EKT και αν μειώσουν το κούρεμα στα ομόλογα Αλογοσκούφη, το τραπεζικό σύστημα θα μειώσει τις δαπάνες που σε ετήσια βάση φτάνουν περίπου το 1 δισ., βάζοντας το θεμέλιο για επιστροφή στην κερδοφορία. Το κόστος χρήματος θα περιοριστεί και με ένα νέο κύμα μείωσης των καταθετικών επιτοκίων στο οποίο θα προσχωρήσουν οι τράπεζες το επόμενο διάστημα. Παρά την ήδη σημαντική μείωση των επιτοκίων καταθέσεων, σημασία για τις τράπεζες έχει η διαφορά μεταξύ του μέσου καταθετικού επιτοκίου του 2015 με το φετινό. Ταυτόχρονα θα συνεχιστεί το πρόγραμμα περικοπής των λειτουργικών δαπανών, με βασικότερη κίνηση τα προγράμματα εθελουσίας εξόδου που προετοιμάζονται και θα ξεκινήσουν σταδιακά από τον Μάιο. Να σημειωθεί ότι οι περισσότερες τράπεζες το κόστος των προγραμμάτων εθελουσίας το έχουν περάσει στη χρήση 2015.

Παράλληλα ένα σοβαρό πρόβλημα είναι ότι οι καταθέσεις συνεχίζουν να συρρικνώνονται. Σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα στοιχεία, τον Φεβρουάριο οι καταθέσεις επιχειρήσεων και νοικοκυριών μειώθηκαν στα 121,6 δισ. ευρώ από 122,23 δισ. τον προηγούμενο μήνα. Υπενθυμίζεται ότι τον Ιανουάριο είχαν και πάλι υποχωρήσει κατά 1,1 δισ. ευρώ. Συνολικά η μείωση των καταθέσεων το 2015 ξεπέρασε τα 40 δισ. ευρώ, ενώ από τα 237,8 δισ. ευρώ καταθέσεις τον Δεκέμβριο του 2009 έχουν χαθεί για τις ελληνικές τράπεζες 116 δισ. ευρώ.

Ουσιαστική αντιστροφή της πτωτικής πορείας των καταθέσεων δεν πρόκειται να υπάρξει, τουλάχιστον όσο η αξιολόγηση είναι ανοιχτή προκαλώντας αισθήματα αβεβαιότητας και κυρίως όσο ισχύουν τα capital controls, τα οποία, πέραν των άλλων επιπτώσεων, αποτελούν πολύ σοβαρό αντικίνητρο.

Η κατάσταση πολιορκίας που αντιμετωπίζουν οι τράπεζες από πλευράς ρευστότητας τα τελευταία χρόνια έχει άμεση επίπτωση στην πραγματική οικονομία. Από τον Ιούνιο του 2011 μέχρι και τον Δεκέμβριο του 2014 ο μέσος ετήσιος ρυθμός μείωσης του υπολοίπου της συνολικής εγχώριας χρηματοδότησης ήταν αρνητικός κατά 8%. Αρνητικές εξακολουθούν να είναι οι ροές χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις και το 2016. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος, τον Φεβρουάριο η μηνιαία καθαρή ροή της χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις ήταν αρνητική κατά 48 εκατ. ευρώ και ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής διαμορφώθηκε στο -1,9%. Υπενθυμίζεται ότι τον Δεκέμβριο 2015 ολοκληρώθηκε η διαδικασία ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών.

Ενα άλλο βασικό όπλο των τραπεζών για την επάνοδο στην κερδοφορία είναι η διαχείριση των κόκκινων δανείων. Αν και στον συγκεκριμένο τομέα έχουν βασιστεί πολλές προσδοκίες, υπάρχουν σοβαρές αμφιβολίες για τα πραγματικά αποτελέσματα. Ρεαλιστικές εκτιμήσεις δεν μπορούν ακόμη να γίνουν, καθώς οι συζητήσεις με το κουαρτέτο για το πλαίσιο διαχείρισής τους είναι σε εξέλιξη και οι πληροφορίες κάνουν λόγο για μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ κυβέρνησης και δανειστών. Προτού πάντως υπάρξει συμφωνία, κάτι που αναμένεται να συμβεί τις επόμενες 15-20 ημέρες, οποιαδήποτε πρόβλεψη είναι παρακινδυνευμένη.newmoney.gr