Τα 5 κλειδιά της εθνικής λύσης για την ελάφρυνση των λογαριασμών ρεύματος – Τα τεχνικά σενάρια, η χρηματοδότηση και τα μεγάλα «αγκάθια»

Γιώργος Φιντικάκης

https://energypress.gr

Το εύρος της «ομπρέλας» προστασίας, το κόστος χρηματοδότησης, η ταχύτητα εφαρμογής, τα «αγκάθια» και τα εργαλεία προκειμένου να ξεπεραστούν αυτά, απαρτίζουν τα πέντε κλειδιά του εθνικού σχεδίου απορρόφησης των αυξήσεων στο ρεύμα.

Μπορεί η εξίσωση να μην έχει ακόμη λυθεί και να αναζητείται λύση για κάποιες από τις παραμέτρους, ωστόσο ο στόχος έχει οριοθετηθεί: Να καλυφθεί σχεδόν το 80% της επιβάρυνσης που προκύπτει από τη ρήτρα αναπροσαρμογής. Από εκεί και πέρα, το αν αυτό θα επιτευχθεί με πλαφόν στην χονδρική, με ένα μεικτό σύστημα ή με διεύρυνση των επιδοτήσεων στην λιανική, λίγους ενδιαφέρει.

Σημασία έχει η γενική κατεύθυνση, όπως επισημάνθηκε ξανά κατά την πολλοστή χθεσινή σύσκεψη κυβερνητικών στελεχών στο Μαξίμου. Δηλαδή να μειωθούν όσο το δυνατόν περισσότερο εκείνοι που λαμβάνουν μικρή ή καθόλου στήριξη. Όπως, για παράδειγμα, μια οικογένεια που κατανάλωσε 2.200 κιλοβατώρες το 4μηνο (550 KWh το μήνα) επειδή δεν είχε άλλη εναλλακτική θέρμανσης και τώρα καλείται να πληρώσει 800 και 900 ευρώ. Όσοι καλούνται να καταβάλουν 400άρια και 500άρια αλλά η κρατική επιδότηση καλύπτει μόλις το 35%-40% ή κάποιος που θα λάβει λογαριασμό 200 ευρώ επειδή λειτούργησε για μια εβδομάδα το εξοχικό του το Πάσχα.

Αυτό είναι και το «δια ταύτα» του εθνικού σχεδίου που αναμένεται να ανακοινωθεί την επόμενη εβδομάδα. Η φόρμουλα να καλύπτει οριζόντια κάθε καταναλωτή και κάθε ακίνητο, όχι μόνο τη κύρια κατοικία. Κυρίως όμως να μην επιδοτεί μόνο όσους «καίνε» έως 300 κιλοβατώρες τον μήνα. Καθώς θα οδεύουμε προς το καλοκαίρι, μαζί με την αύξηση του υδράργυρου, θα εκτιναχθουν και οι καταναλώσεις, πολλοί θα υπερβούν το «πλαφόν» των 300 κιλοβατωρών και η δυσαρέσκεια, μαζί με τους απλήρωτους λογαριασμούς, αντί να μειωθούν, θα φουντώσουν. Το πρόβλημα θα πάψει να είναι πολιτικά διαχειρίσιμο, γι' αυτό και τα κλειδιά της εξίσωσης, για κάποια εκ των οποίων φαίνεται πως έχει βρεθεί η λύση, είναι τα παρακάτω: 

1. Ποιός είναι ο στόχος ;

Να διευρυνθεί πάρα πολύ η περίμετρος. Η κυβέρνηση αντιλαμβάνεται την οργή των καταναλωτών και κατ’ επέκταση το πολιτικό πρόβλημα, οπότε θέλει η παρέμβαση να είναι οριζόντια, οδηγώντας ξανά σε τιμολόγια για όλους ανεκτά. Στόχος να «σβήσει» πολύ μεγάλος μέρος των επιβαρύνσεων και να δούμε ρεύμα ακόμη και σε τιμές προ κρίσης, δηλαδή σε επίπεδα 13-15 λεπτά την κιλοβατώρα. Με το μέχρι σήμερα μοντέλο επιδοτήσεων, έχουν μείνει εκτός στήριξης μεσαία εισοδήματα με μεγάλες καταναλώσεις καθώς και φτωχά νοικοκυριά που χρησιμοποιούν ρεύμα για θέρμανση. Σίγουρα στην κυβέρνηση θέλουν να διευρυνθεί η προστασία και σε καταναλώσεις μεγαλύτερες από 300 κιλοβατώρες ανά μήνα. Το ερώτημα είναι μέχρι πόσο. Εκτιμάται ότι σήμερα εκτεθειμένα στις αυξήσεις είναι περισσότερα από 1,5 εκατομμύριο νοικοκυριά.

2. Με ποιά εργαλεία θα επιτευχθεί;

Εξετάζονται διάφορες λύσεις στην κατεύθυνση καθιέρωσης ενός πιο μόνιμου μηχανισμού. Το πιθανότερο ωστόσο είναι η επιβολή ενός πλαφόν στη χονδρεμπορική, με ταυτόχρονη αποζημίωση των ηλεκτροπαραγωγών μέχρι το ύψος του μεταβλητού τους κόστους ανά τεχνολογία, συν ένα εύλογο κέρδος. Επειδή οι προμηθευτές θα αγοράζουν φθηνά το ρεύμα (στο πλαφόν) από τη χονδρεμπορική, θα πωλούν και χαμηλότερα και στην λιανική. Έχουν κάθε λόγο να το κάνουν για να μειώσουν τη δυσαρέσκεια των πελατών τους. Όσο πιο χαμηλά όμως μπει το πλαφόν, τόσο περισσότερα χρήματα χρειάζονται για αποζημίωση των παραγωγών. Πιθανόν το πλαφόν να τεθεί σε κάπως υψηλότερο επίπεδο, ώστε να περισσέψουν χρήματα για να δίνεται και κάποια στοχευμένη επιδότηση, είτε στις πολύ χαμηλές καταναλώσεις, είτε σε ευάλωτες ομάδες.

3. Ποιά προβλήματα πρέπει να ξεπεραστούν;

Καταρχήν, την όποια λύση θα πρέπει να την εγκρίνει πρώτα η Κομισιόν. Ο χρόνος μετρά αντίστροφα, καθώς το μέτρο πρέπει να εφαρμοστει το αργότερο από τους λογαριασμούς Ιουνίου και η γραφειοκρατία των Βρυξελλών δεν αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας. Αλλο πρόβλημα είναι το γεγονός πως δεν είναι βέβαιο ότι ένα πλαφόν στη χονδρική θα περάσει ταχύτατα, μέσω των προμηθευτών, και στα τιμολόγια λιανικής. Αν αυτό δεν συμβεί, το σχέδιο θα έχει πετύχει μόνο μερικώς, άρα το πρόβλημα θα παραμείνει. 

4. Πόσα χρήματα χρειάζονται; Που θα βρεθούν;

Μέχρι τώρα τα μέτρα που έχουν ληφθεί ανέρχονται σε 5 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση και προέρχονται από ρύπους, επιστροφές της υπερβάλλουσας αμοιβής των ΑΠΕ στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης, το πλεόνασμα των ΥΚΩ και από το Ταμείο Ανάκαμψης. Τα περιθώρια που έχει το οικονομικό επιτελείο είναι να δώσει επιπλέον 1 δισ. ευρώ από τον προϋπολογισμό. Σε αυτά τα 6 δισ. ευρώ θα προστεθούν και τα ποσά που θα προκύψουν από τη φορολόγηση κατά 90% των «ουρανοκατέβατων κερδών» για τα οποία όμως οι προσδοκίες είναι χαμηλές. Ακούγεται ότι η κυβέρνηση ετοιμάζεται να ανακοινώσει μια οριζόντια λύση στήριξης με προϋπολογισμό που μπορεί να ξεπεράσει τα 5 δισ. ευρώ σε ορίζοντα 12μηνου. Αυτό το κονδύλι «μαμούθ» θα μοιραστεί σε δύο προϋπολογισμούς, το φετινό και αυτό του 2023. Χθεσινές πάντως πληροφορίες έκαναν λόγο για περαιτέρω αύξηση αυτού του ποσού, δεδομένου ότι οι φουσκωμένοι λογαριασμοί ρεύματος συνιστούν αυτή τη στιγμή το νούμερο ένα κοινωνικό πρόβλημα της χώρας.

5. Πότε θα αποφασιστεί η εθνική λύση; Από πότε θα ισχύσει;

Εντός της επόμενης εβδομάδας. Σκοπός είναι η έναρξη του μέτρου να ξεκινήσει από 1ης Ιουνίου. Να προληφθεί δηλαδή η αύξηση των θερμοκρασιών και το μέτρο να εφαρμόζεται ήδη όταν θα αρχίσουν οι υψηλές καταναλώσεις του Ιουλίου - Αυγούστου. Από την ευρωπαϊκή Σύνοδο Κορυφής της 30ης και 31ης Μαΐου δεν πρέπει να αναμένονται σημαντικές αποφάσεις.